در استرالیا اکثر زبان های بومی در معرض خطر از بین رفتن هستند.
اما برخی از جوامع بومی در نقاط مختلف استرالیا در تلاش هستند تا این وضعیت را تغییر دهند.
در سال 1994 میلادی، مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که روز 9 آگوست هر سال روز بین المللی مردمان بومی جهان نام بگیرد.
در روز 9 آگوست سال 1982 اولین جلسه "گروه کاری جمعیت های بومی سازمان ملل برگزار شده بود. هدف از برگزاری مراسم این روز در کشورهای مختلف، حمایت از حقوق مردمان بومی و حفاظت از فرهنگ و زبان آنهاست.
امسال این مراسم با شعار "زبان های مردمان بومی" برگزار می شود و سال 2019 از سوی سازمان ملل، سال بین المللی زبان های بومی نام گرفته است.
طبق اعلام سازمان ملل متحد، در حدود 370 میلیون نفر از مردمان بومی در 90 کشور جهان زندگی می کنند.
در حالی که این جوامع کمتر از 5 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند، بخش عمده بیش از 7 هزار زبانی که در جهان وجود دارد مربوط به همین جوامع است.
سوزان پرچ (Susan Poetsch) مدیر برنامه آموزش زبان های بومی در دانشگاه سیدنی می گوید پیش از این که سرزمینی که اکنون با نام استرالیا شناخته می شود استعمار شود ساکنان بومی آن به 250 تا 300 زبان مختلف صحبت می کردند.
وی می گوید: "این ها زبان های مجزا هستند و بسیاری از آن ها دارای لهجه های مختلف هستند که اگر بخواهید آنها را نیز در نظر بگیرید این تعداد به 600 تا 800 زبان می رسد."
خانم پرچ می گوید در حال حاضر فقط 13 زبان بومی وجود دارد که به کودکان منتقل می شود و تمام نسل های جوامع بومی به آنها صحبت می کنند.
وی می گوید: "تمام سایر زبان ها با به طور جدی در معرض خطر هستند، یعنی فقط سالمندان جوامع به این زبان ها صحبت می کنند و یا زبان هایی هستند که در حال احیا شدن از طریق ترکیبی از منابع تاریخی و بایگانی شده و دانش جوامع درباره این زبان ها هستند."
خانم پرچ می گوید در حالی که از دست دادن یک زبان می تواند خیلی سریع اتفاق بیفتد ، احیای و تقویت یک زمان و منابع زیادی را می طلبد.
وی می گوید: "سازمان های جامعه مانند مراکز فرهنگی و زبان و یا سازمان هایی که به طور تخصصی در زمینه فرهنگی فعالیت می کنند نقش بسیار مهمی دارند."
یکی از این سازمان ها، مرکز بومیان تاسمانیا است.
این مرکز از اوایل دهه 1990 میلادی در تلاش برای احیا یک زبان بومی تاسمانیا با نام "پالاوا کانی" (Palawa kani)، با استفاده از سوابق نوشتاری بوده است که از اولین مهاجران این ایالت به جا مانده است.
آنی رینولدز (Annie Reynolds) هماهنگ كننده برنامه زبان پالاوی كانی ، می گوید همه حدود هشت تا 16 زبانی که قبل از استعمار در تاسمانیا صحبت می شدند به دلیل خشونت علیه ساکنان بومی این ایالت و آوارگی آنها از بین رفته اند.
وی می گوید: "مشخص شده است که احیا هیچ کدام از این زبان های اصلی به طور کامل ممکن نخواهد بود ولی می توان با استفاده از این آرشیوها یک زبان را احیا کرد که دربرگیرنده تمام تاسمانیاست و برای این کار تا جای ممکن از زبان های اصلی استفاده کرد."
خانم رینولدز می گوید روند احیای این زبان از طریق جمع آوری آرشیوهای موجود شروع شده است. همچنین زبان شناسان در حال مشارکت برای آموزش بازیابی زبانی به مردمان بومی هستند و سپس به تحقیق و بررسی تمام کلمات خواهند پرداخت تا با شناسایی صداهای اولیه و معانی کلمات بتوانند نوعی الفبا برای این زبان ابداع کنند.
وی می گوید: "ما تلاش کرده ایم تا از طریق کلمات ثبت شده، در مورد هر کلمه و ایجاد نوعی تاریخ برای آن، همه شواهد مربوط به استفاده از آن، نحوه تلفظ آن، این که چه افرادی و در چه نواحی خاصی از آن استفاده می کرده اند و کدام مردم بومی در ابتدا از آن استفاده کردند تحقیق کنیم."
خانم رینولدز می گوید تا کنون دو فرهنگ لغت یا به اصطلاح دیکشنری زبان پالاوا کانی منتشر شده است و دیکشنری دوم شامل 900 کلمه است.
وی می گوید: "بنابراین شما الان می توانید جملاتی را به زبان پالاوا کانی ادا کنید و از این طریق ما توانسته ایم عناصری از دستور زبان را شناسایی کنیم که ممکن به نظر نمی رسید اما ما می توانیم این الگوهای استفاده را ببینیم که منطبق با نحوه صحبت کردن مردم به سایر زبان های بومی است."
خانم رینولدز می گوید زبان پالاوا کانی عمدتا به بومیان جوان تاسمانیا آموزش داده می شود و آنها این زبان را به خانواده های خود آموزش می دهند.
وی می گوید: "تمرکز اصلی ما روی آموزش این زبان به کودکان از بدو تولد است یعنی در مراکز مراقبت از کودکان در این ایالت و الان نتایج ان را می بینیم. چون این زبان اخیرا از دست رفته است تلاش زیادی برای احیا آن وجود دارد و در بین مردم عزم زیادی برای یادگیری و استفاده از آن وجود دارد."
وی می گوید استفاده از اسامی بومی محل ها بخش مهمی از تلاش برای حفظ و احیای زبان های بومی هستند.
خانم رینولدز می گوید: "معمولا در مورد محل ها خیلی صحبت می شود، این طور نیست؟ بنابر این این یکی از راه های استفاده مجدد از کلمات بومی است. این همچنین راهی است که دولت و ساکنان این ایالت می توانند احترام خود را به زبان های بومی نشان دهند، از این طریق که تایید کنند در حقیقت این ها اسامی اصلی این محل ها بوده اند و دوباره باید مورد استفاده قرار گیرند."
در منطقه تانامی (Tanami) در ایالت نورترن تریتوری هم مرکز آموزش وارپیری (Warlpiri) در تلاش برای احیای یک زبان بومی است.
زبان وارپیری یکی رایج ترین زبان های بومی در استرالیاست که حدود 3 هزار نفر به این زبان صحبت می کنند.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، یونسکو، این زبان را جزو زبان های آسیب پذیر طبقه بندی کرده است.
