Xin lưu ý người đọc có thể bị đau khổ vì nội dung của bài viết này.
Mỗi ngày, có hàng ngàn Thổ dân và cư dân eo biển Torres trên khắp nước Úc thức dậy đằng sau chấn song sắt nhà tù. Trẻ em trải qua thời thơ ấu trong các trung tâm giam giữ vị thành niên, cách xa gia đình hàng trăm cây số. Các gia đình vẫn tiếp tục đấu tranh đòi công lý và trách nhiệm giải trình về cái chết của người thân từng bị giam cầm, trong khi đó ngày càng có nhiều lời kêu gọi cần phải có giải pháp trao quyền cho Thổ dân Úc nhằm thúc đẩy dẫn tới sự thay đổi cần thiết.
Incarceration Nation tạm dịch là Đất Nước Tù Đày phơi bày câu chuyện về sự bất công và bất bình đẳng diễn ra một cách có hệ thống vẫn đang tiếp diễn, mà những Thổ dân và cư dân eo biển Torres từng trải qua ngay trên chính mảnh đất họ đang sống, do chính Thổ dân, các chuyên gia và học giả kể lại.
Những Thổ dân và cư dân eo biển Torres là những người bị giam giữ nhiều nhất trên thế giới. Người Thổ dân chỉ chiếm 3,3% dân số Úc , thế nhưng nam giới Thổ dân chiếm 27% tù nhân và phụ nữ Thổ dân chiếm 34% tù nhân của Úc . Khoảng 65% trẻ em bị giam giữ trong độ tuổi từ 10 đến 13 tại Úc là người Thổ dân hoặc cư dân eo biển Torres , còn thanh niên Thổ dân chiếm tới 55% nhân số trong nhà tù thanh niên của Úc. Có ít nhất 478 người Thổ dân đã chết trong khi bị giam giữ từ năm 1991 đến năm 2021 – mà không có một tiền án hình sự nào dành cho bị cáo. Phim Incarceration Nation đưa tiếng nói của những người Úc đầu tiên trở thành chủ đạo và trung tâm, khi họ lên tiếng đấu tranh cho sự thay đổi, sự hiện diện và sự bình đẳng.
Keenan Mundine, Incarceration Nation - Documentary stills shoot on February 5, 2021 in Sydney, Australia. Source: Image credit Joseph Mayers.
Nhà biên kịch kiêm đạo diễn, và cũng là người Thổ dân Guugu Yimithirr, Dean Gibson khám phá tận mắt những người bịảnh hưởng đã tàn tạ như thế nào, ông gặp gỡ những người đang cố gắng tạo ra sự khác biệt và thảo luận vấn đề có tính hệ thống này với một vài bộ óc sáng suốt nhất của đất nước. Nhiệm vụ của ông là gì? Đó là tìm hiểu xem vấn đề này đã đạt đến điểm khủng hoảng như thế nào – để đến mức nó phải bị dư luận quốc tế công nhận là một vấn đề nhân quyền, vậy mà vẫn chưa thể trở thành một mục tiêu hàng đầu trong chương trình nghị sự quốc gia.
Vấn đề này được phơi bày thông qua các đoạn phim lưu trữ và các cuộc phỏng vấn với những chuyên gia và nhà nghiên cứu bao gồm Thẩm phán Tòa án Liên bang Úc Matthew Myers, Ủy viên Uỷ hội Nhân quyền Úc từ 2009 – 2016 Mick Gooda, luật sư Joshua Creamer, Phó Giáo sư Chelsea Watego, Giáo sư Don Weatherburn, tác giả Amy McGuire và luật gia Teela Reid. Bộ phim Incarceration Nation cũng mang đến tiếng nói cho những người từng trải qua vấn đề này trong thực tế như Keenan Mundine, Carly Stanley và các gia đình Dungay, Fisher, Day và Hickey, họ chia sẻ nỗi đau khổ mất đi một thành viên trong gia đình đang bị giam giữ. Từ những góc nhìn này, Incarceration Nation đã phản ánh lịch sử của nước Úc, và làm thế nào các vụ thảm sát, tách trẻ em ra khỏi gia đình, quỵt tiền lương, chính sách ngu dân và kiểm soát quá mức, phân biệt sắc tộc và sự thành kiến có hệ thống đã dẫn đến sự hiện diện đông đúc của Thổ dân và cư dân eo biển Torres trong hệ thống tư pháp hình sự, và tác động tàn khốc mà vấn đề này tiếp tục gây ra.
Professor Chelsea Bond features in powerful new NITV documentary, Incarceration Nation Source: NITV
Vickie Roach appears in powerful new NITV documentary, Incarceration Nation Source: NITV
Giám đốc Điều hành và Chương trình của đài NITV, Kyas Hepworth nói: “Phim Incarceration Nation sẽ khơi lên một cuộc trò chuyện quan trọng và kịp thời về nước Úc ngày nay và những gì chúng tôi hy vọng có thể thay đổi cho tương lai. Đối với nhiều người Thổ dân, đây là những câu chuyện mà chúng tôi đã cảm nhận được và thật không may, chúng tôi đều đã biết. Câu chuyện về việc bị cầm tù ở Úc từ góc nhìn của Thổ dân có thể mở ra một cuộc thảo luận hơi lạ lẫm đối với một số người, nhưng đây là một cuộc thảo luận quan trọng cần phải có.
“Với tư cách là một đài truyền hình đại diện cho những người Úc đầu tiên, chúng tôi hy vọng rằng tiếng nói và câu chuyện của những người trong phim, cũng như những người khác mà họ đại diện trên khắp nước Úc, sẽ được lắng nghe, thấu hiểu và gây được tiếng vang lâu dài sau khi phát sóng.”
Còn nhà biên kịch kiêm đạo diễn Dean Gibson nói: “Nước Úc được thành lập bởi người Anh với một mục đích rõ ràng – đó là tạo ra một hòn đảo để cầm tù. Hơn 200 năm sau, điều này vẫn không có nhiều thay đổi. Thay vì hòn đảo cầm tù những tội phạm đến từ Anh, thì nay chúng ta đang lấp đầy nhà tù của mình bằng những người yếu thế nhất và thiệt thòi nhất.
Teela Reid appears in the powerful new NITV documentary, Incarceration Nation Source: NITV
Mick Gooda appears in the powerful new documentary, Incarceration Nation Source: NITV
“Nước Úc được thành lập bởi người Anh với một mục đích rõ ràng – đó là tạo ra một hòn đảo để cầm tù. Hơn 200 năm sau, điều này vẫn không có nhiều thay đổi."
“Nhiều gia đình phải sống với nỗi đau khổ khi mất đi người thân từng bị cảnh sát giam giữ hoặc bỏ tù, và nỗi đau đó vẫn tiếp tục xảy ra mà không một ai chịu trách nhiệm cả. Không có công lý thì không thể có hòa bình. Incarceration Nation sẽ là người khởi đầu cuộc đối thoại quốc gia thách thức nước Úc và hệ thống tư pháp.”
Đài NITV cũng sẽ phát sóng một loạt các chương trình xem xét về vấn đề giam giữ Thổ dân ở Úc.
- Vào 8 giờ 30 tối ngày thứ Hai 23 tháng 8 trên chương trình Living Black, Karla Grant sẽ nói chuyện với nhà cải cách pháp luật Debbie Kilroy về việc cô đã đứng lên thay mặt những phụ nữ sau song sắt như thế nào, và cô đã trả những món tiền phạt cho các tù nhân như thế nào, cũng như lý do tại sao cô cho rằng một thế giới không có nhà tù là có thể xảy ra.
- Vào ngày thứ Ba 24 tháng 8 lúc 7 giờ 30 tối, chương trình The Point sẽ phát sóng một cuộc phỏng vấn đặc biệt với Dean Gibson, trong chương trình tường thuật về những phiên toà điều tra các vụ tử vong khi bị giam giữ.
- Sau đó, vào thứ Hai ngày 30 tháng 8 lúc 8 giờ 30 tối trên chương trình Living Black, Karla Grant sẽ nói chuyện với nhà vận động công lý cho thanh niên Keenan Mundine về việc anh đã thay đổi cuộc sống của mình như thế nào để từ một đứa trẻ mồ côi trở thành một nhân vật trong hệ thống tư pháp hình sự giúp đỡ những thanh niên có nguy cơ bị giam giữ.
Phim Incarceration Nation có thể xem trực tuyến tại .
SBS sẽ phát sóng bộ phim Incarceration Nation như một phần của loạt phim tài liệu Nước Úc những gì chưa biết Australia Uncovered vào cuối năm nay.
Phim Incarceration Nation khởi chiếu trên kênh truyền hình NITV vào Chủ Nhật ngày 29 tháng 8, lúc 8 giờ 30 tối.
Cùng tham gia cuộc đối thoại tại #IncarcerationNation
