Yerleşim Rehberi’nde yaşadığımız yerleşim yerlerine yakın bulunan ve ziyaret edebileceğiniz Aborijin kültürü için önemli yerleri inceliyoruz.
NAIDOC
NAIDOC İngilizce olarak Ulusal Aborijin ve Adalılar Günü İzleme Komitesi’nin baş harflerinden oluşuyor. (National Aboriginal and Islanders Day Observance Committee). Başta matem günü olarak anılan NAIDOC günümüzde Aborijin ve Tores Körfezi Adalı toplumların kültürlerine saygı gösterdiğimiz bir hafta olarak kutlanıyor.
Wurundjeri ve Dja Dja Wurrung kadını olan Stacie Piper Victoria NAIDOC Komitesi’nin de başkanı.
Başlangıçta NAIDOC’un bir kutlama olmadığını hatırlamamız gerekiyor
Önceleri yerli toplumların karşı karşıya kaldığı adaletsizlikleri gösterme amacı taşıyordu.
Toprağı İyileştir! Saygı
2021’de NAIDOC Haftası 4 ve 11 Temmuz arasında kutlanıyor. Bu yılın teması olan Toprağı İyileştir! (Heal Country!) çevrenin ve ülkenin Geleneksel Sahiplerinin kültürel mirasları ile yakından bağlantılı olan kutsal mekanların korunması çağrısında bulunuyor.
“Sağlıklı ülkenin sağlıklı insan anlamına geldiğini düşünüyoruz” diyen Stacie Piper, bu yüzden de çağrının sadece Aborijin ve Tores Körfezi Adalılara seslenmediğini, bu ülkeye yerleşen herkesi kapsadığını söylüyor.
Heal Country bu toprakları korumak için sorumluluk almak ve toprağa bağlı tüm canlılara, kimliklere, maneviyata, hikayelere ve inançlara saygı göstermek anlamına geliyor. Binlerce yıl boyunca süregelen geleneksel toprak işletme tekniklerini öğrenmek ve toprağa önem göstermeyi gerektiriyor.
Stacie Piper yapmamız gerekenlerden birinin de kutsal mekanlara girişleri sınırlandırmak olduğunu söylüyor.
A boulder on top of Cypress Pine Lookout at Namadgi National Park. Source: Getty Images/Jonathan Steinbeck
“Ülke çapında yerli toplumları kutsal olarak gördükleri mekanlara herkesin girişine izin vermeyebilir” diyen Piper, bazılarının sadece erkekler veya kadınlar için olabileceğini, ya da alanın matem mekânı olabileceğini söylüyor.
Toprağı İyileştir! Keşfet
Ngunnawal erkeği olan Wally Bell Canberra bölgesindeki kültürel mirasları koruyor. Geleneksel vasi veya traditional custodian olan Bell, bu kutsal mekanlardan bazılarında uygun geleneksel kültürel kuralları uyguluyor.
“Ngunnawal erkeği olarak Mount Ainslie bölgesine giremiyorum” diyen Bell, dağın eteklerinde dolaşabildiğini ancak kadınların gizli işleri yüzünden daha ileri gidemediğini ve kendisinin bu konuları bilmesine izin verilmediğini söylüyor.
Canberra bölgesi kültürel olarak önemli binlerce mekâna sahip ve birçoğu halka açık.
Namadgi Ulusal Parkı’ndaki kaya sanatı örneklerinin genelde kırsalda dolaşanların yani bush walking yapanlarca ziyaret edildiğini söylüyor. “Ulusal parklarda dolaşmayı seviyorsanız, gidip görmek isteyebileceğiniz yerler” diyor.
Sydney şehir merkezinin 25 kilometre kuzeyinde Ku-ring-gai Chase Ulusal Parkı var. Bu parkta toplam 350 belirgin Aborijin kültür mekânı var. Bu ülkede şimdiye kadar tespit edilmiş en yoğun kültür mekânı oranı. Aborijin Miras Yürüyüşü ile bu toprakların Geleneksel Sahipleri tarafından yapılan kaya sanatı ve oyma örneklerini görme olanağı buluyorsunuz.
Yaşadığımız şehirlerin merkezlerinde de kültürel olarak önemli mekanlar var.
Perth’deki Kings Park önemli bir tören ve kültür bölgesi. Burada Boodja Gnarning Yürüyüşü’nü yapmak mümkün. Yürüyüşü yaparken erkek ve kadın patikaları geleneksel görevler ve bilgileri sunuyor.
Melbourne’da yeni yayınlanacak bir telefon uygulaması ise kullanıcılara ses ve arttırılmış gerçeklik tecrübeleri sunuyor. Fitzroy’un Aborijin tarihiyle sizi buluşturuyor. Ses ve geo-lokasyon özellikleri ile kulaklığı takip ünlü Gertrude Sokağı boyunca size kılavuzluk yapıyor.
Kings Park in Perth is an important cultural area where you will find the Boodja Gnarning Walk. Source: GREG WOOD/AFP via Getty Images
Lansman sonrası isteyen herkesin bu uygulama sayesinde çeşitli halkların ilginç hikayelerini dinleme olanağı bulacağını söylüyor.
Yorta Yorta adamı Bobby Nicholls uygulamanın geliştirilmesine katkıda bulunmuş.
Gertrude Sokağı’nın bir deniz feneri gibi insanların geldiği toplandığı bir alan olduğunu söylüyor. Elli, atmış ve yetmişlerde Aborijin nüfusun çoğunun burada yaşadığını söylüyor.
Yalinguth uygulamasının lansmanı bu ay Melbourne’da yapılacak.
Toprağı İyileştir! Öğren
Bu yılın NAIDOC Haftası’nın teması aynı zamanda bir hatırlatma. Stacie Piper bu toprakların ve Aborijin kültür varlıklarını koruma sorumluluğunun herkeste olduğunu söylüyor.
“Kendinizi eğitin. İnternetten kaynaklar var” diyor. Herkesin kendi eğitim ve toprağa bağlanma sürecini belirleyebileceğini söylüyor. Toprakların kime ait olduğunu, bölgenin tarihini öğrenmenin önemine dikkat çekiyor.
İnternetten kaynaklara kolayca erişilebilir. Farklı bölgelerdeki yürüyüş yollarında Gerçek Sahiplerin kim olduğuna bakın.
CSIRO Kuzey Bölgesi ve Batı Avustralya’daki yerli dil grupları ile beraber bir dizi takvim üretti. Takvimler yerli toplumların ekoloji ve çevre konularındaki derin bilgilerini gözler önüne seriyor.
Bobby Nicholls eğitim sorumluluğunun sadece Aborijin halkına ait olmadığını söylüyor.
Sadece Aborijin olmayanlar değil, aynı zamanda birçok etnik grubun kendilerine yardım ettiğini belirten Nicholls, hepsinin de yaşadıkları toprakların Geleneksel Sahipleri veya İlk Uluslar hakkında daha fazlasını öğrenmek istediğini belirtiyor. “Biz de bizimle beraber kutlamalarına istiyoruz” diyor.
Charcoal Lane mural in Melbourne's Gertrudge St, Fitzroy by Gunnai Waradgerie artist Robert young. Source: NITV News
NAIDOC Haftasını kendimizi eğitmek, doğa ve toprağa yaklaşmak, çevremizle ilişkimizi geliştirmek ve İlk Ulusların kültürel miraslarını öğrenmek için fırsat olarak görmeliyiz.
“Toprağı İyileştir bizim için çok şey ifade ediyor” diyen Nicholls, bu ülkede yaşayan herkesin kendileri gibi bu toprakların iyiliğini düşünmesini istediklerini söylüyor. “Bizim gibi bakın, ziyaret edin, saygı duyun. Biz bu topraklar için dans ederiz, şarkı söyleriz. Tüm bunlar toprağın iyileşmesini sağlar. Bu karşılıklıdır. Biz de iyileşiriz” diyor.
