در یک هفته گذشته جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران به استرالیا آمده است تا با گروه‌های مختلفی از ایرانی-استرالیایی‌ها و همچنین مقامات استرالیایی دیدار داشته باشد.
او در گفت‌وگویی با اس‌بی‌اس فارسی گفت که به دعوت جامعه مدنی و دولت استرالیا برای دیدار با ایرانیان ساکن استرالیا که تحت تاثیر نقض حقوق بشر در ایران قرار گرفته‌اند به این کشور آمده است.
آقای رحمان که از جولای ۲۰۱۸ گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران است، تاکنون سفری به ایران نداشته است.
ایران به گزارشگر ویژه سازمان ملل دسترسی نمی‌دهد
او می‌گوید که دلیل این موضوع نگرانی‌های امنیتی نیست؛ بلکه دولت ایران به او دسترسی نمی‌دهد و هیچکدام از گزارشگران ویژه سازمان ملل سابق در این زمینه هم این اجازه را نداشته‌اند.
در ۲۴ مارچ ۲۰۱۱، شورای حقوق بشر قطعنامه‌ای را تصویب کرد که ماموریت گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران را مجددا احیا کرد. ماموریت قبلی در سال ۲۰۰۲ تمام شده بود.
آقای رحمان معتقد است که جمهوری اسلامی ایران فکر می‌کند اگر به او دسترسی بدهند به این معناست که قطعنامه سازمان ملل درباره حقوق بشر در ایران را پذیرفته‌اند و به همین دلیل این اتفاق رخ نداده است.
«در استرالیا یک تهدید مداوم توسط رژیم ایران یا عوامل آن وجود دارد»
گزارشگر ویژه سازمان ملل در جلسات خود با کنشگران ایرانی مختلفی روبرو شده که مدعی شده‌اند به طور مستقیم یا غیرمستقیم توسط اعضا یا طرفداران رژیم تهدید شده‌اند.
در ماه فوریه کلر اونیل، وزیر کشور استرالیا فاش کرده بود که سازمان اطلاعات و امنیت (ASIO) یک توطئه مداخله خارجی را که قصد مورد هدف قرار دادن یک ایرانی-استرالیایی مرتبط با اعتراضات را داشت، خنثی کرده است.
آقای رحمان توضیح داد: «نسبت به دیگر ماموریت‌هایی که داشتم متوجه شدم که در استرالیا یک تهدید مداوم توسط رژیم ایران یا عوامل آن وجود دارد. احساس می‌کنم در استرالیا یک تهدید خاصی وجود داد، در طول سفر خود با استرالیا مردم حجم بیشتری از تهدیدها را به من گزارش کردند.»
گزارشگر ویژه سازمان ملل تاکید کرد که مسئولان ایران باید به او احترام بگذارند و باید به او دسترسی بدهند چراکه حاضر به پذیرش هیچ تهدید مستقیم یا غیرمستقیمی درباره قطعنامه سازمان ملل نیست.
نمی‌گویم که (تهدیدی غیرمستقیم) دریافت کرده‌ام. صرفنظر از اینکه رژیم فکر کند چه چیزی می‌تواند من را به شکلی بترساند. من سمت و جایگاهی دارم که تهدیدهای مستقیم یا غیرمستقیم یا هرگونه ایجاد ارعاب در آن بی‌تاثیر است.جاوید رحمان
در بخش دیگری از سفر خود به استرالیا آقای رحمان با مقامات این کشور در کانبرا دیدارهایی داشته است.
او امیدوار است بتواند در این دیدارها نگرانی‌های ایرانی‌ها چه در استرالیا و چه در ایران را نسبت به نگرانی‌ها نسبت به حقوق بشر در ایران را انتقال بدهد.
«تحریم‌ها باید منسجم‌تر و منظم‌تر باشند»
آقای رحمان در تحلیل سیاست استرالیا نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران گفت: «دولت استرالیا در انتقادش نسبت به نقض حقوق بشر صدای بلندی داشته است و از مکانیزم‌های مختلف سازمان ملل مثل قطعنامه من حمایت کرده است.»
به گفته او دولت استرالیا با استراتژی‌های متنوعی از مردم ایران حمایت کرده است.
از سپتامبر ۲۰۲۲ و به دنبال مرگ مهسا ژینا امینی در بازداشت گشت ارشاد، دولت استرالیا پنج مرحله تحریم علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده است. این تحریم‌ها شامل ده‌ها فرد و نهاد مرتبط با جمهوری اسلامی می‌شوند.
در گزارشی که در فوریه سال ۲۰۲۳ توسط آقای رحمان درباره حقوق بشر در ایران منتشر شده بود، او به جامعه بین‌الملل پیشنهاد داد که تحریم‌های هدفمند علیه جمهوری اسلامی ایجاد کنند.
او در این رابطه گفت: «من پیشنهادات را براساس ارزیابی خودم انجام می‌دهم. بر این باورم که این تحریم‌ها باید منسجم‌تر و منظم‌تر باشند. تحریم‌های نامتداوم تاثیری ندارند.»
من شنیدم در استرالیا افرادی با دارایی‌هایی هستند که ممکن برای خشونت و نقض حقوق بشر علیه مردم استفاده شود. این افراد باید توسط دولت استرالیا به عنوان کسانی دیده شوند مشکوک به ارتکاب جرم هستند. من درخواست تحقیق رسمی درباره این افراد را دارم تا اگر مرتکب جرمی شده‌اند، محکوم شوند.جاوید رحمان
«مشکلی در این که سپاه پاسداران به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شود نمی‌بینم»
مطالبه دیگر ایرانی‌استرالیایی‌ها در یک سال گذشته قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی این کشور بوده است.
پنی وانگ وزیر امور خارجه استرالیا چندی پیش در گفت‌وگویی با اس‌بی‌اس گفته بود که این موضوع مطابق با چارچوب قانون کیفری استرالیا نیست.
اما آقای رحمان می‌گوید هیچ مشکلی در این که سپاه پاسداران به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شود نمی‌بیند. او معتقد است که براساس مدارکی که مشاهده می‌کند مثل نقش سپاه در حمایت از حماس و حزب‌الله، این موضوع باید بررسی شود و نسبت به آن اقدام شود.
درخواست برای اقدامی بشر دوستانه درباره ایرانی‌ها در امور پناهندگان
گزارشگر ویژه سازمان ملل می‌گوید یکی دیگر از نگرانی‌هایی که در دیدار با ایرانی استرالیا مطرح شود، وضعیت و تاخیر درباره مسئله پناهندگان است.
او معتقد است که دولت استرالیا باید به حقوق پناهجویان احترام بگذارد و با توجه به نقض حقوق بشر در ایران نیاز به اقدامی بشردوستانه نسبت به ایرانی‌ها وجود دارد.
به جز پیشنهادات مربوط به جامعه بین‌املل جاوید رحمان در گزارش خود ۸ پیشنهاد هم به دولت جمهوری اسلامی ارائه کرده است.
این پیشنهادات شامل مواردی مثل رفع فوری قانون اعدام، آزادی زندانیان خیزش سرارسری، توقف شکنجه معترضین و لغو قوانین تبعیض آمیز جنسیتی است.
«مردم ایران باید حق تعیین تکلیف سرنوشت خود را داشته باشند»
او می‌گوید اصلاحات در برنامه خود وجود دارد و به مسئولان ایرانی می‌گوید که خودشان را اصلاح کنند و به حقوق بشر احترام بگذارند.
اگر نمی‌خواهند این کار را انجام بدهند، راهکار جایگزین باید این باشد که مردم تکلیف سرنوشت خود را مشخص کنند. قوانین حقوق بشر تا اینجا کار می‌کند و قطعنامه من مربوط به صحبت به زبان حقوق بشر و برنامه اصلاحات است.جاوید رحمان
به گفته گزارشگر ویژه سازمان ملل برنامه اصلاحات آن‌ها به جای پیشرفت با یک روند نزولی همراه شده است و از زمان ریاست جمهوری ابراهیم رییسی، حقوق بشر بیشتری نقض شده‌اند.
او البته می‌گوید بر این باور است که مردم ایران باید حق تعیین تکلیف سرنوشت خود را داشته باشند.
«ما هیچ مکانزیم اجرایی نداریم»
چند هفته پیش نماینده ایران در سازمان ملل ریاست نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو را برعهده گرفته بود.
گزارشگر ویژه سازمان ملل با مخالفت با این موضوع گفت که این شورا به شکل منطقه‌ای رییس انتخاب می‌شود و مردم می‌توانند نگرانی‌های خود در این رابطه را به رییس شورای حقوق بشر منتقل کنند.
با وجود این آقای رحمان معتقد است که سازمان ملل در ایجاد آگاهی بیشتر نسبت به وضعیت نقش داشته است و از ایجاد یک مکانیزم تحقیقاتی ایجاد کرده است.
او گفت: «ما هیچ مکانزیم اجرایی نداریم و نمی‌توانیم نگاهمان را به یک دولت خاص منتقل کنیم. این محدودیتی برای متخصصان مستقل و به طور کلی سازمان ملل است.»
