براساس آخرین آمار اعلام شده توسط دولت استرالیا بیش از ۵۸هزار متولد ایران در استرالیا زندگی می‌کنند افرادی که کلمه «مهاجرت» در روایت زندگی همه آن‌ها نقش پر رنگی داشته است.
این ماجرای مهاجرت میلیون‌ها ایرانی در خارج از کشور وجوه مشترک و چالش‌های مشابه زیادی دارد؛ از مسائل مربوط به نژادپرستی تا چالش‌های اقتصادی، فرهنگی و ... چالش‌هایی که به نظر می‌رسد دولت‌ها باید برای هرکدام راه حل‌های متفاوتی داشته باشند.
با افزایش سریع آمار مهاجرین ایرانی در سال‌های گذشته به کشورهای مختلف از جمله استرالیا، جمعیت ایرانی‌هایی که با چالش‌های مهاجرت در دوره جدید روبرو می‌شوند روز به روز بیشتر می‌شود.
البته به نظر می‌رسد که چالش‌های مهاجرت موضوع جدیدی نیست و انسان در دوره‌های مختلف تاریخی بارها و بارها با آن روبرو شده است.
حسین ادیبی، استاد دانشگاه ادیف کووان در ایالت وسترن استرالیا و رییس سابق دانشکده جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، در رابطه شروع ماجرای مهاجرت انسان‌ها به رادیو اس‌بی‌اس فارسی می‌گوید: «اجداد انسان‌های امروزی از آفریقا کوچ کردند و این اولین مهاجرت انسان‌ها بود، اما زمینه مهاجرت‌های عصر جدید با انقلاب صنعتی فراهم شد. در این عصر مهاجرت چهره بین‌المللی پیدا کرد.»
گفته می‌شود از ابتدای قزن نونزدهم تا ابتدای قرن بیستم ۴۸ میلیون مهاجر اروپا را ترک کنند و کشورهایی مثل بریتانیا و نروژ بیشترین آمار مهاجران را داشتند.
تغییر مرکز دگرگونی؛ از اروپا تا خاورمیانه
ادیبی می‌گوید: «از این آمارها می‌توانیم نتیجه بگیریم که مهاجرت عملی است که از دگرگونی اجتماعی ناشی می‌شود و منجر به دگرگونی فرد مهاجر شود.»
اما حالا در قرن ۲۱ به نظر می‌رسد که مرکز این دگرگونی‌ها و در نتیجه مهاجرت به مناطق دیگری مثل خاورمیانه و ایران تغییر مکان داده است.
سالنامه مهاجرتی ایران در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که جمعیت مهاجران ایرانی در دنیا بر اساس آخرین آمار موجود قابل استناد در سال ۲۰۲۰ میلادی، ۱.۸ میلیون نفر است. از سویی دبیرخانه شورای عالی ایرانیان، جمعیت مهاجران خارج از کشور را ۴.۰۴ میلیون نفر برآورد کرده است.
بر پایه محتوای این سالنامه تدوین شده از سوی رصدخانه مهاجرت ایران که از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران منتشر شده، جمعیت مهاجران ایرانی در دنیا بر پایه داده‌های منابع بین‌المللی در سال ۱۹۹۰ میلادی، بالغ بر ۸۲۰ هزار نفر بوده است که این رقم تا سال ۲۰۲۰ و طی سال ۳۰ سال ۲.۲ برابر شده است.
همچنین در دو سال گذشته با وجود درگیری دنیا با پاندمی کرونا با اعلام رصدخانه مهاجرت ایران، آمار مهاجران بیشتر شده است.
استاد دانشگاه ادیف کووان در ایالت وسترن استرالیا، درباره علت این موضوع می‌گوید: «این اتفاق در نتیجه جامعه مهاجر پذیر و مهاجر فرست رخ می‌دهد، در زمان‌های مختلف جامعه‌های مهاجر پذیر به افراد خاصی احتیاج می‌کنند و برای تامین این نیاز این اتفاق رخ می‌دهد.»
چالش‌های مهاجران ایرانی در استرالیا
اما به نظر می‌رسد این پایان ماجرای مهاجرت نباشد و مهاجرین در روایت جدید خودشان با چالش‌های زیادی روبرو می‌شوند.
ادیبی درباره مهمترین چالش‌های مهاجرین ایرانی در استرالیا می‌گوید: «بحث‌های اقتصادی و مسکن برای مهاجرین مهم است، احساس امنیت و آشنایی در جامعه مهمان، نحوه پذیرش در جامعه برخی چالش‌ها هستند. اما از همه مهمتر مسئله نژادگرایی است که در همه سطوح همه مهاجران با آن درگیر هستند.»
براساس نظرسنجی بنیاد ملی اسکنلون در سال ۲۰۲۱، حدود ۶۰درصد استرالیایی‌ها باور دارند که نژادپرستی مسئله بزرگ یا نسبتا بزرگی است. این در حالی است که در سال ۲۰۲۰ تنها ۴۰ درصد جمعیت چنین نظری داشتند.
همجنین براساس مطالعه‌ای دانشگاه وسترن سیدنی که به سفارش اس‌بی‌اس در سال ۲۰۱۷ انجام شده بود در مدت ۱۲ ماه از هر ۵ استرالیایی یک نفر با نژادپرستی روبرو شده بود.
«اگر جامعه مهمان امکانات لازم را نداشته باشد، مهاجر با مشکلات زیادی درگیر می‌شود»
از سویی کارشناسان معتقد هستند که انجام اقدامات متفاوت توسط دولت‌ها می‌تواد در به مهاجران در روند رویارویی با چالش‌ها کمک زیادی کند.
رییس سابق دانشکده جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در این رابطه می‌گوید: «اگر امکانات جامعه مهمان کافی نباشد، مهاجر با مشکلات زیادی روبرو می‌شود. مثلا در استرالیا به زبان‌های مهاجران اهمیت چندانی داده نمی‌شود در حالی مع جامعه‌های مهاجر دوست دارند تا از نظر فرهنگی گذشته‌های خود را فراموش نکنند و حتی زبان خود را به فرزندانشان آموزش بدهند.»
البته ادیبی معتقد است که استرالیا برای مهاجران ایرانی ویژگی‌های مثبت متفاوتی دارد.
او می‌گوید: « اول باید ببینیم که مهاجر چه چیزی می‌خواهد، اگر توقعات صنعتی داشته باشد اینجا جای مناسبی نیست اما به جز آن استرالیا آب‌وهوای مناسبی برای ایرانیان دارد و وضعیت کشاورزی خوبی هم دارد. به طور کلی جامعه استرالیا مهاجری است و همه هم آن را قبول دارند، در فرهنگ اینجا مهاجرپذیر بودن وجود دارد.»
