Yuav ua li cas yog tias koj tus me nyuam raug thab zes ntawm teej kawm thiab hauv online?

Australia Explained - Bullying

Bullying typically targets those perceived to be different in some way, including looks, speech, background, religion, race, culture, and body size, says Dr Deborah Green of the University of South Australia. Credit: Maskot/Getty Images/Maskot

Get the SBS Audio app

Other ways to listen

Tej kws hais tias yeej tsis yog tej yam yooj yim yuav tswj tau tej cwj pwm uas pheej thab zes lwm tus tab sis yeej yog tej tseem ceeb yuav tau tswj, vim rau qhov yog tej yam yuav tsim tau teeb meem rau tej me nyuam yaus rau ntau lub xyoo. Yog li ntawd peb thiaj tau sab laj nrog tej kws paub zoo txog kev kawm, paub txog tib neeg cov kev xav thiab cov kws cyberbullying los tawm tswv yim qhia tias yuav pab ib tug me nyuam uas raug lwm tus thab zes ntawm teej kawm los yog hauv online li cas?


Ntsiab lus tseem ceeb:
  • Cov kev tab zes kuj yuav cuam tshuam nrog ib tug los yog ntau tus neeg tsuas nyob rau tej xwm txheej seb puas yog tej kev tso dab tso luag uas tsis muaj teeb meem dab tsi ntawd tej zaum kuj yuav ras los ua ib cov kev thab zes tau thiab.
  • Tej teej kawm yeej muaj tej txheej txheej los tiv thaiv kom tsis txhob muaj cov kev sib thab sib zes thiab npaj tswv yim los daws tej xwm txheej no.
  • Thiab yeej muaj peev xwm qhia cov xwm txheej cyberbullying rau nom tswv paub ntawm Australia.
Dr Deborah Green ntawm tsev kawm qib siab University of South Australia lub tuam chav Education Futures pom tias muaj ib tug ntawm plaub tug tub kawm ntawm Australia uas kawm xyoo 4 txog xyoo 9 yeej qhia tias lawv raug lwm tus thab zes txhua limtiam.

Txawm li cas los yeej muaj tej cwj pwm thab zes no rau ib co me nyuam muaj hnoob nyoog siab txawv thiab yeej yuav ua rau muaj teeb meem rau tus me nyuam raug thab zes los yog muaj teeb meem rau zejzog thiab.

Dr Green tshab txhais txog tej nqe siv kho mob pab rau tej neeg raug lwm tus thab zes tias “Yeej tau muaj kev cej luam qhia tias cov kev thab zes ua rau teb chaws poob nyiaj txog li $2.3 million dollars rau ib tug me nyuam twg thaum tseem kawm ntawv thiab tom qab 20 xyoo uas lawv kawm tiav. Tab sis qhov tseem ceeb tshaj ntawd ces yog tej cwj pwm no tseem muaj teeb meem tsis zoo rau ib tug neeg cov kev nyuaj siab ntxhov plawv, tsis muaj peev xwm ua tau lub zoo neej thiab tsis tau txais kev noj qab nyob zoo tom qab ntau xyoo uas kawm tiav lawm.''
Australia Explained - Bullying
Raws li tau muaj ib co kev teeb txheeb tsis ntev no hais ces yeej tau cej luam tias Australia tej me nyuam cov kev thab zes uas pheej ua rau tej me nyuam tus siab heev yog ib co cej pwm sib thab sib zes uas pom muaj tas mus li ua lawv tau ntsib, txuas ntxiv ntawd ces yog cov kev puab quav ciab rau ib tug twg. Credit: FatCamera/Getty Images

Bullying thiab cyberbullying yog dab tsi?

Dr Green hais tias tsis yog tag nrho tej cwj pwm thab zes yuav yog ib co uas pom ncaj nqa, tab sis tej zaum cov kev sib zes lom zem ntawm tej me nyuam yaus kuj yog tej yam ua dhau nrom nrim lawm thiab.

“Yog tias peb txheeb Australia lub ntsiab lus ntawm lo lus sib thab sib zes tam sim no, ces yeej teev tias yog ib cov kev coj tej cwj pwm no ua ntuv zus thiab txhob txwm siv tej fwj chim ntawm ib co kev sib raug zoo twg los ua tej yam tsis zoo tas los rov qab ua dua thiab li cov kev hais lus phem, cov kev tsim teeb meem rau ib tug twg lub cev los yog tej cwj pwm uas txhob txwm ua kom raug teeb meem rau ib tug twg lub cev, muaj teeb meem rau tej neeg sib cuam tshuam nrog nws thiab ua rau muaj teeb meem rau tus neeg ntawd txoj kev xav.''

Nws thiaj tshab txhais tias ces thiaj muaj ntau yam li cov kev txhob txwm, cov kev siv fwj chim, thiab cov kev ua tas los rov qab ua ntxiv thiaj yog tej uas txawv ntawm cov kev lam tso dag thiab cov kev ua siab nqaim rau ib tug twg.

“Tab sis peb yuav tau ib nyuab ceev faj me ntsis vim thaum uas tej cwj pwm ntawd tsim teeb meem rau ib tug neeg uas ntsib tej xwm pwm no thiab yog ib co cwj pwm muaj ua ntuv zus, ces thiaj ua dhau nrom nrim thiab tau ras los ua ib cov kev thab zes lawm.''

Tsis tas li ntawd los kuj muaj tib co xwm txheej zoo tib yam li no rau cov kev sib thab sib zes hauv online (Cyberbullying) thiab, tsis hais ntau cov lus tawm tswv yim tsis zoo txog rau theem uas ras los ua ib co teeb meem loj tuaj ntxiv.
Australia Explained - Bullying
Cyberbullying tej zaum kuj yuav ras los ua cov kev tsim ib co account cuav dag lwm tus tias yus yog lwm tus neeg, cov kev hawv tias yuav tsim kev kub ntxhov rau lwm tus, los yog cov kev pheej siv AI (Artificial Intelligence) technologies los tsim tej duab liab qab. Credit: fcafotodigital/Getty Images

Qhiab cov kev raug lwm tus thab zes hauv online rau nom tswv paub

Paul Clark ces yog tus coj uas tswj cov hauj lwm Education, Prevention, thiab Inclusion ntawm lub koom haum , uas yog tsoom fwv ib lub tuam chav yog lub pab tej neeg Australia uas raug lwm tus ua phem rau los yog raug thab zes hauv online.

Nws tshab txhasi tias thaum tej neeg tshuaj ntsuam ntawm lub koom haum eSafety tau txais cov kev cej luam txog cov kev raug thab zes hauv online lawm, ces lawv mam los txheeb ob yam li tej xov xwm/duab/lus coj mus tso ntawd seb yog dab tsi thiab ho cuam tshuam txog sab seem twg ces mam li txiav txim tias yuav ua li cas ntxiv.

Clark hais tias “Kuv muaj peev xwm qhia txog ib co piv txwv uas muaj ib tug me nyuam tub tseem yau uas peb tau pab thaum nws niam thiab txiav tau qhia ib co social posts rau peb, thiab muaj ib co accounts uas tsis paub tias yog leej twg pheej tau qog nkawv tus tub tias yog ib tug neeg uas nyiam tej tsheb me heev. Yog yus xam rau qhov dav dav lawm ces zoo li kuj tsis tseem ceeb dab tsi, tab sis yuav tsum tau txheeb tias seb yog pheej cuam tshuam txog dab tsi. Vim rau qhov tus me nyuam tub no yog ib tug neeg puas cev ces thiaj raug neeg siv ntau yam tswv yim los thab zes nws hauv online.''

“Yog li peb tej neeg tshuaj ntsuam thiaj tau txheeb tau tias poob rau seem raws li peb tau teev tseg lawm uas yuav tau npaj ib co kauj ruaj los daws tej teeb meem no kom muaj peev xwm tshem tau tej lus ntawd tawm.''

Cov kev tiv thaiv

Dr Green yeej tau ua hauj lwm ua ke nrog Dr Carmel Taddeo rau cov research project rau pab neeg , uas yog tsoom fwv ib co program pab cuam rau tej teej kawm los tiv thaiv kom tsis txhob muaj cov kev thab zes uas siv tau thoob teb chaws.
Australia Explained - Bullying
Tej teej kawm tej cai yeej sib txawv, tab sis txhua lub teej kawm yeej yuav tau npaj ib co tswv yim los tiv thaiv kom tsis txhob muaj tej xwm txheej thab zes, yeej muaj tej txheej txheem rau ib tug twg qhia tej xwm txheej no thiab yeej muaj kev pab cuam rau tej tub kawm uas raug thab zes. Source: Moment RF / Natalia Lebedinskaia/Getty Images
Dr Taddeo thiaj qhia txog tias yuav ua li cas thaum uas muaj ib tug twg cej luam txog cov kev raug thab zes ntawm teej kawm.

“Feem ntau mas yeej yuav teev tej xov xwm txog tej xwm txheej ntawd, thiab sau ua ntaub ntawv tseg tias yuav siv lub tswv yim zoo tshaj plaws twg raus tes los yog yuav tau ua dab tsi kom thiaj tau txais kev nyab xeeb thiab kev noj qab nyob zoo rau tej tub kawm, thiab tej zaum kuj yuav xa tej tub kawm mus ntsib ib co kws uas pab ib co kev pab cuam dab tsi tsi ntsees twg.''

Tej niam txiv los yog tej neeg tu tsom kwm thiab saib xyuas ib tug me nyuam muaj peev xwm ua tau dab tsi

Cov kev teem caij nrog lub teej kawm tej coj tham los yog sau ntawv yws tsis txaus siab txog tej xwm txheej no rau lub teej kawm kuj yog ntau yam uas tej niam txiv los yog tej neeg uas tu thiab saib xyuas me nyuam muaj peev xwm ua tau, tab sis yog thaum ua li no lawm lawv tseem tsis tau txaus siab rau tej tswv yim siv los daws tej teeb meem thab zes thiab tseem lwm tus tseem coj cwj pwm thab zes yus tus me nyuam txuas ntxiv ces kuj muaj lwm txoj xub kev yus ua tau thiab.

Dr Taddeo hais tias “Yog tias ib tug tub kawm, los yog ib tug niam txiv los yog ib tug tu saib xyuas ib tug me nyuam twg tseem tsis tau txaus siab rau tej uas tej teej kawm tau ua ntawd, ces lawv muaj peev xwm mus yws rau lub tuam chav tswj dej num kev kawm pawg neeg uas saib xyuas tej hauj lwm no. Tsis tas li ntawd los tej zaum cov kev thab zes kuj yog ib co kev ua txhaum cai thiab lub koom haum lub vas sab (website) yeej muaj ib co kev sab laj tawm tswv yim cai lij choj pub dawb thiab tsis qhia rau leej twg paub txog tej no thiab.''
Australia Explained - Bullying
Dr Taddeo taw qhia tias yog tias koj tus me nyuam pheej coj tej cwj pwm thab zes lwm tus, ces nug kom lawv tshab txhais tias vim li cas yam tsis tas txiav txim dab tsi rau lawv, ces mam li xav seb tsim nyog yuav rau txim li cas thiab mam li nrhiav ntau yam cib fim ntawm tej teej kawm los yog lwm qhov chaw kom muaj tej txuj ci uas yuav pab kom nws muaj txoj kev sib cuag nrog zej tsoom thiab muaj tej txuj ci los los pab tswj nws cov kev xav. Credit: triloks/Getty Images
Thawj kauj ruam uas tej niam txiv los yog tej neeg tu saib xyuas ib tug me nyuam twg muaj peev xwm ua thaum lawv tus me nyuam raug lwm tus thab zes ces ua tib zoo qhia rau lawv tej me nyuam tias yus yeej nyob rawv ntawm lawv ib sab yuav pab lawv.

Dr Taddeo thiaj muaj qee cov kev taw qhia tias yuav ua li cas thiaj tswj tau yus kom nyob tus thiab paub txog tej txheej txheej yuav qhia tej xwm txheej no rau tej teej kawm, thiab pib teem caij mus ntsib yus tus me nyuam tus lees kais los yog nrog tus school councillor tham.

Nws hais tias ''Yog tej yam tseem ceeb uas thaum mus ntsib ib tug neeg ua hauj lwm ntawm teej kawm ces yuav tau nqa yus tej ntaub tshab txhasi tias tau muaj dab tsi tshwm sim nrog yus mus, thiab nug tias ho yuav muaj ib co txheej txheem dab tsi tsi ntsees uas yuav ua rau lub caij twg. Thiab nug seb puas muaj ib cov kev pab uas tsis qhia rau lwm tus paub li cas yog yus tus me nyuam xav siv cov kev pab ntawd,''

“Tsis tas li ntawd los xav kom teev txog tej lus uas tau tham ntawm tej rooj sab laj ib zaug twg uas yus tau ntsib teej kawm ib tug neeg ua hauj lwm twg thiab rov qab txheeb txog tej lus no seb zoo li cas lawm.''

Mr Clark ntawm lub koom haum eSafety thiab qhia txog tej yam tseem ceeb uas yuav tau ua yog thaum muaj tej xwm txheej thab zes tshwm sim hauv online tias.

“Kom yees duab khaws tseg cia (take screenshots) thiab kom teev tej URLs cia ua ntej yuav pab tus me nyuam kaw suab los yog block tej accounts.''

“Thiab yog tias yus twg cej luam qhia rau lub social media platform ntawd txog cov kev thab zes lawm tias tab tom muaj dab tsi tshwm sim tab sis lawv tsis kub siab nrog xyuas, ces kuj muaj peev xwm qhia rau lub koom haum paub, vim rau qhov peb muaj fwj chim no yuav tshem tau tej xov xwm/lus/duab tsis zoo uas yuav ua rau muaj teeb meem loj tawm tau.''

Mr Clark hais tias yog yus ntseeg los yog paub tseeb tias yeej muaj cov kev thab zes lawm ces xav taw qhia kom tej niam txiv tsis txhob muab lawv tej me nyuam tej xov tooj txeeb.

Nws hais tias “Vim rau qhov yuav ua rau yus tej me nyuam tsis xav thov kev pab rau yav pem suab lawm vim lawv ntshai tias tsam yuav rov qab muab lawv tej xov tooj txeeb thiab. Ces peb thiaj xav kom tej niam txiv ua tib zoo nrog lawv tej me nyuam tham txog tej xwm txheej no ua ke thiab ua tib zoo xyuas kom lawv tau txais kev pab cuam rau nws sab kev xav.''
Australia Explained - Bullying
Mr Kendall tshab txhais tias tej me nyuam muaj peev xwm tsiv tawm ntawm tej xwm txheej ntawd, los yog siv cov kev tuaj dab ros los pab tej xwm txheej ntawd, los yog tsis txhob kub siab txog tus neeg uas pheej coj tej cwj pwm thab zes lwm tus, tab sis tej no kuj yog ib co tswv yim uas siv rau ib lub caij luv luv xwb. Credit: FangXiaNuo/Getty Images
Jamie Kendall ces yog ib tug Counsellor ntawm , uas yog ib co kev pab cuam xov tooj pub dawb siv tau 24 teev 7 hnub thiab yog cov kev pab cuam sab laj tawm tswv yim hauv online uas tej me nyuam hnoob nyoog txoj 5 xyoos rov saud yeej muaj peev xwm siv tau.

Nws thiaj txhawb nqa kom tej me nyuam nrhiav kev pab cuam ntawm tej laus tas mus li yog tias ho muaj lwm tus coj cwj pwm thab zes lawv los yog pheej ua rau lawv mloog tias muaj teeb meem tsis zoo rau lawv.

“Xav kom nrog ib tug twg tham kom sai npaum li sai tau thaum tab tom pib muaj tej xwm txheej thab zes no vim yog ib txoj xub ke zoo tshaj plaws yuav los pab tswj. Txawm yus pheej hais rau ib tug laus ntawm tsev los yog ib tug laus uas yus tso siab tau rau tias, ''Kuv yeej muaj peev xwm tswj tau tej xwm txheej no tam sim no lawm. Los yog tias pheej tseem muaj tej xwm txheej no txuas ntxiv thiab, ces tej zaum yus yuav tau thov kev pab thiab'.''

Hos yog tham txog tej laus lawm ces thawj yam yuav tau ua ces ua zoo xyuas kom yus tus me nyuam muaj cib fim qhia rau yus tias tab tom muaj dab tsi tshwm sim.

Mr Kendall thiaj qhia txog ntau txoj xub ke pab kom yus muaj peev xwm sib tham thaum yus xav tias yus tus me nyuam raug lwm tus thab zes tab sis yus tus me nyuam pheej tsis kam lees. Ces yuav tau xyuas tej xub ke tham raws li qhov uas yus yog ib tug laus uas tau txais kev tso siab rau tej me nyuam.

“Kuv yeej paub tias koj yeej qhia rau kuv lawm tias tsis muaj dab tsi tshwm sim, tab sis kuv mloog tau tias tej zaum zoo li yeej muaj ib yam dab tsi tshwm sim. Koj puas xav li cas yog tias kuv nrog koj ib tug lees kais ntawm teej kawm tham? Seb ho muaj dab tsi tshwm sim rau koj los yog seb lawv ho paub dab tsi txawv txog tej no.''

Txawm li cas los nws hais tias tias yeej yog tej laus neeg sawv daws uas tau txais kev ntseeg siab thiab tso siab rau tus me nyuam lub neej ntawd yuav tau los koom tes nrog daws tej xwm txheej no.

“ces thiaj xav kom peb koom tes ua hauj lwm tam li ib lub zejzog los pab tej hluas uas raug lwm tus thab zes. Tsis txhob cia lawv yog tus yuav tau nrog ib tug twg tham. Tab sis peb sawv daws yeej muaj peev xwm los koom tes ua hauj lwm ua ke.''
Australia Explained - Bullying
Mr Kendall tshab txhais tias tej zaum tej me nyuam kuj yuav tsis qhia qhov tseeg txog cov kev raug lwm tus thab zes, tab sis cov kev lees paub txog tej xwm txheej no yog ib kauj ruam muaj fwj chim heev. ''Yog tias lawv muaj peev xwm no ua tus qhia kiag txog tej xwm txheej no rau yus ces kuj yuav pab tau kom lawv mloog tau tias lawv muaj peev xwm tswj tau tej xwm txheej no dua.'' Credit: triloks/Getty Images
  • Yog xav txheeb tej nom tswv ntawm tej teej kawm, tej kev tiv thaiv kom tsis txhob thab zes los yog tej cai siv coj los daws tej teeb meem no ntawm ib lub xeev twg ces muaj peev xwm mus txheeb tau ntawm lub vas sab no:  
  • Yog xav txheeb txog tej xov xwm txog cov kev thab zes hauv online (Cyberbullying) thiab tej kev pab cuam ces txheeb tau ntawm lub vas sab no: . Thiab yog xav tau tej xov xwm no ua lwm yam lus ces txheeb tau ntawm lub vas sab no:  
  • Kids Helpline tus xov tooj 1800 55 1800 ces yeej yog Australia’ ib cov kev pab cuam sab laj pub dawb hauv online thiab xov tooj rau tej me nyuam thiab tej hluas hnoob nyoog txij 5 txog 25 xyoos uas tsis qhia rau lwm tus paub thiab siv tau 24 teev 7 hnub, los sis yog koj muaj peev xwm txheeb tau ntawm lub vas sab tyog koj xav tau kev pab cuam los yog xav nrog ib tug counsellor tham.
Mloog tau hnub zwj Teeb (Thursday) 6 pm, hnub zwj Hnub (Sunday) 11 am, los yog koom tau ntxiv ntawm , , thiab . Downloadthiab caum

Share