Ελληνοαυστραλός επιστήμονας: “Σε αχαρτογράφητα νερά” η αξιολόγηση μακροπρόθεσμων επιπτώσεων υγείας από τον καπνό των πυρκαγιών

Ο ειδικευμένος σε αναπνευστικές παθήσεις ερευνητής Τριαντάφυλλος (Ρος) Βλάχος εξηγεί βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζουμε για το ρίσκο από έκθεση στην υποβαθμισμένη από τις φωτιές ποιότητα του αέρα, ενώ επισημαίνει πως η κατάσταση είναι “άνευ προηγουμένου”.

Pedestrians wearing masks to protect from bushfire smoke haze in Melbourne's CBD, Tuesday 14 January. Source: SBS Greek Source: SBS Greek

Με τα πύρινα μέτωπα ενεργά εδώ και εβδομάδες σε Βικτώρια και Νέα Νότια Ουαλία, το “σύννεφο καπνού” που σκεπάζει τον ουρανό αυστραλιανών μεγαλουπόλεων τείνει να γίνει καθημερινότητα για τους κατοίκους και μας θυμίζει ότι κανείς δεν μένει ανεπηρέαστος από τις πυρκαγιές.

Ενδεικτικά στη Μελβούρνη, η ατμοσφαιρική ρύπανση επανήλθε δριμύτερη, από εχθές, Δευτέρα, λόγω της συνεχιζόμενης πύρινης λαίλαπας που πλήττει την περιοχή East Gippsland στην πολιτεία.

Air quality has been rated poor in Sydney's suburbs multiple times within the last few months. Source: Mark Kolbe/Getty Images Source: Getty Images AsiaPac

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει σχετικά η οργάνωση Royal Australasian College of Physicians, που εκπροσωπεί περισσότερους από 17.000 ιατρούς, κάνοντας λόγο για ”αχαρτογράφητα νερά” στην αξιολόγηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων για την υγεία.

Το ίδιο μήνυμα απηχούν οι δηλώσεις του ομογενούς πανεπιστημιακού Τριαντάφυλλου (Ρος) Βλάχου που ειδικεύεται σε αναπνευστικές παθήσεις.

“Βρισκόμαστε πράγματι σε αχαρτογράφητα νερά, γιατί παλαιότερες μελέτες έχουν ασχοληθεί με την έκθεση σε καπνό από πυρκαγιές[...] αλλά πλέον χρειαζόμαστε έρευνες στην χρόνια – όπως θα λέγαμε – έκθεση”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής κ. Βλάχος, επικεφαλής του τμήματος έρευνας για αναπνευστικές παθήσεις στο πανεπιστήμιο RMIT της Μελβούρνης.

“Πρόκειται για το χειρότερο σενάριο που έχω δει. Η μόνη αντίστοιχη περίπτωση που μπορώ να θυμηθώ είναι οι φωτιές στο ορυχείο του Hazelwood το 2014.

“Από μελέτες που κοιτούν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες από την έκθεση σε αυτή τη φωτιά που πιστεύω κράτησε τέσσερις με έξι βδομάδες, προκύπτει ότι ακόμη και μετά από έναν χρόνο, ενήλικες είχαν αυξημένες εκδηλώσεις αναπνευστικών προβλημάτων, ενώ παιδιά που είχαν εκτεθεί, είτε κατά την κυοφορία είτε μέχρι δύο ετών, παρουσίαζαν μεγαλύτερη συχνότητα σε μολύνσεις του αναπνευστικού συστήματος.”

Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιδράσει ο οργανισμός κάποιου στον καπνό εξαρτάται από διάφορες παράγοντες όπως η ηλικία, κάποια προϋπάρχουσα ασθένεια, αλλά βέβαια και ο χρόνος έκθεσης στον καπνό.

Smoke haze covering sky in Melbourne's northern suburbs. Source: SBS Greek Source: SBS Greek

“Όσο περισσότερο παραμένει ο καπνός τόσο χειρότερα θα είναι τα αποτελέσματα. Ειδικά για όσους αντιμετωπίζουν αναπνευστικά, καρδιαγγειακά και προβλήματα ανοσοποιητικού”, λέει ο ομογενής ειδικός.

Ενώ κάποιος σε γενικές γραμμές υγιής θα αντιμετωπίσει μικροενοχλήσεις, όπως βήχας και ερεθισμός στα μάτια, στους ευάλωτους κυρίους πληθυσμούς παρατηρείται άνοδος σε περιστατικά νοσηλείας για οξεία αναπνευστικά προβλήματα και καρδιαγγειακέςπαθήσεις μεταξύ άλλων.

Όπως εξηγεί, αυτό οφείλεται στη σύσταση του καπνού, ένα μείγμα ουσιών και μικρομορίων συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που θεωρούνται καρκινογενή.

Τα μεγαλύτερα σε μέγεθος συστατικά του καπνού ευθύνονται για συμπτώματα όπως ερεθισμό στους πνεύμονες και τη μύτη.

“Το μεγάλο πρόβλημα εστιάζεται στα μικρομόρια που είναι μικρότερα από 2.5 μικρόμετρα. Μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος επηρεάζοντας στη συνέχεια άλλα όργανα, μεταβολικές λειτουργίες και προξενώντας φλεγμονές”.

“Για να σας δώσω να καταλάβετε, η διάμετρος μιας ανθρώπινης τρίχας είναι 70 μικρόμετρα”, επισημαίνει ο ομογενής επιστήμονας, δηλαδή έως και 30 φορές μεγαλύτερη από τα επικίνδυνα μικρομόρια.

Wearing masks has become increasingly common for people working outdoors in Melbourne. Source: SBS Greek Source: SBS Greek

Λόγω του μικροσκοπικού μεγέθους τους, η προστασία από την εισπνοή αυτών των μικρομορίων είναι δυνατή μόνο με ειδικές μάσκες τύπου P2/N95, ενώ συνίσταται η αποφυγή έκθεσης στον ρυπογόνο αέρα και σωματικής άσκησης εξωτερικά τις επικίνδυνες μέρες.

Επομένως τί συμβαίνει με όσους έχουν ήδη εκτεθεί στον καπνό; Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία;

“Μόνο ο καιρός θα δείξει. Αυτό που έχουμε δει ανά τα χρόνια ως μοτίβο πυρκαγιών είναι 2-3 μέρες με τραγικές συνθήκες και επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή και περιουσία.

Αλλά πλέον έχουμε φτάσει τις 6 με 8 εβδομάδες με συνεχιζόμενες πυρκαγιές και αυτό είναι άνευ προηγουμένου. Νομίζω θα χρειαστούμε καιρό για να μελετήσουμε τα στοιχεία και τους αριθμούς των ασθενών. Αλλά αυτό που αναμένεται στο ελάχιστο είναι αύξηση στα περιστατικά αναπνευστικών προβλημάτων από τον καπνό”.