تصور کنید یک دهه است در آسترالیا زندگی می‌کند، اما هرگز نمی‌توانید این کشور را خانه خود بدانید.
برای ذکی حیدری، این یک واقعیت است. او ۱۰ سال پیش به آسترالیا پناه آورد، اما هنوز با ویزه پناهندگی موقت در این کشور زندگی می‌کند.
این روزها که توجه جهانیان به فاجعه انسانی جاری در اوکراین معطوف شده است، هزاران نفری که بیش از شش ماه پیش از افغانستان آواره شدند، هنوز بی‌صبرانه منتظر رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی شان از سوی آسترالیا هستند.
بعد از صدور فوری ۱۷۰۰ ویزه موقت به آوارگان اوکراینی، شماری از پناهندگان افغانستان و مترجمان سابق ارتش در آن کشور از حکومت می‌خواهند که در گیرودار بحران اوکراین، آن‌ها را با باد فراموشی نسپارد.
آقای حیدری می‌گوید: «ما گزینه پرواز از افغانستان به آسترالیا را نداشتیم. ما سوار بر قایق به این‌جا آمدیم چون به عنوان شهروند افغانستان نمی‌توانستیم ویزه بگیریم، به همین خاطر، به دلیل نحوه ورودمان به این کشور، مورد مجازات قرار گرفته‌ایم.»
مانند ذکی، حدود پنج هزار پناهنده افغان از سال‌ها بدین‌سو با ویزه در آسترالیا زندگی می‌کنند. آن‌ها یا ویزه سه ساله موسوم 'محافظت موقت' دارند، یا ویزه پنج ساله موسوم 'پناهگاه امن'.
دارندگان هیچ‌یک از این دو نوع ویزه اجازه ندارد خانواده‌های شان را به آسترالیا بیاورند.
آقای حیدری می‌گوید که حکومت آسترالیا هیچ‌گونه اقدام قوی یا محکمی نسبت به پناهجویان افغان و وضعیت «وخیم» آن‌ها روی دست نگرفته است و پناهندگان مانند خودش با آینده نامعلومی در این کشور زندگی می‌کنند.
مادر و خواهر او هنوز در افغانستان است و با وجودی که هفت ماه پیش برای آن‌ها درخواست ویزه بشردوستانه درج کرده، هنوز حتا نامه تأیید دریافت درخواست را از وزارت مهاجرت دریافت نکرده است.
آقای حیدری یکی از کسانی بود که به تاریخ ۹ فبروری از سراسر کشور به کانبرا رفتند و طی یک گردهمایی بزرگ در جلو پارلمان، خواستار ارائه اقامت دایم به دارندگان ویزه‌های موقت و اجازه آوردن خانواده‌های شان شدند.
آسترالیا ۱۰ هزار جایگاه را در برنامه بشردوستانه و پنج هزار ویزه را در برنامه خانوادگی خود طی چهار سال آینده به اتباع افغانستان اختصاص داده است.
اما مطابق آماری که مقامات حکومتی در ۱۴ فبروری به یک کمیته مجلس سنا ارائه کردند، تا اکنون فقط یک‌هزار تا از این ویزه‌ها به اتباع افغانستان صادر شده‌اند.
حکومت ائتلاف در سال ۲۰۲۰ پنج هزار جایگاه را از سهمیه برنامه بشردوستانه آسترالیا کم کرد و سقف پذیرش سالانه این برنامه را ۱۳ هزار و ۷۵۰ جایگاه تقلیل داد. این کمترین میزان پذیرشی است که آسترالیا در طول ۴۸ سال قبل از آن داشته است.
دارندگان ویزه‌های موقت سه ساله و پنج ساله حق آوردن خانواده‌های خود به آسترالیا را ندارند. Source: Supplied/Khadem Fayaz
عارف حسین، وکیل حقوق بشر و پناهنده سابق افغان می‌گوید که برخورد حکومت به رهبری اسکات موریسن با آوارگان اوکراین و افغانستان «گزینشی» و ناامیدکننده بوده است.
او می‌گوید: «حکومت اسکات موریسن به شمول [وزیر مهاجرت] الکس هاوک اقدام سریع و فوری برای پاسخ به بحران بشری در اوکراین روی دست گرفته‌اند.»
«این واقعاً قابل استقبال است، اما ما باید رویکردی ثابت در قبال بحران‌های خارج از کشور داشته باشیم و نباید دلسوزی گزینشی نسبت به رخدادهای خارج از کشور، به ویژه به بحران‌هایی که در آن درگیر هستیم، مانند افغانستان، داشته باشیم.»
نخست‌وزیر موریسن به صراحت در مورد این تفاوت صحبت کرده است.
آقای موریسن هفته گذشته گفت: «ما تمام درخواست‌های ویزه اوکراینی‌ها برای آمدن به آسترالیا را در صدر فهرست قرار داده‌ایم، حدود ۴۳۰ درخواست ویزه وجود دارند و وزیر مهاجرت با اولویت به آن‌ها رسیدگی می‌کند.»
آقای موریسن در پاسخ به سوالی در مورد احتمال افزایش پذیرش پناهندگان اوکراینی گفت، اگر نیاز باشد، مانند افغانستان، برای اوکراینی‌ها نیز ویزه‌های مخصوصی اختصاص داده خواهد شد.
اما این پذیرش اضافی از افغانستان هرگز اتفاق نیفتاد.
کن کاروپنیوتیدس (Kon Karapanagiotidis)، بنیان‌گذار و مدیرعامل مرکز منابع پناهجویان می‌گوید: «و آن‌چه این موضوع به ما می‌گوید این است که دلیل رفتار متفاوت با مردم اوکراین و مردم افغانستان صرفاً این است که آن‌ها عمدتاً سفیدپوست، اروپایی و مسیحی هستند.»
«چگونه آن را به هزاران هزار پناهنده‌ای که در بلاتکلیفی در جامعه سرگردان هستند توضیح می‌دهید؟ این‌که جا زیاد هست، اما برای شما هیچ اتاقی در این مسافرخانه نیست، چون شما سفیدپوست یا مسیحی نیستند.»
او همچنین اشاره می‌کند که به اکثر پناهندگان اوکراینی ویزه‌های موقت و توریستی داده شده که آن‌ها را از حق کار، آموزش و دسترسی به کارت درمان (میدی‌کیر) محروم می‌سازند.
آقای کاروپنیوتیدس می‌گوید: «آن‌ها خیلی سریع ویزه‌ها را اعطا می‌کنند و من از مردم شنیدم که حداقل مدارک مورد نیاز را ارائه می‌دهند و این ویزه‌ها صادر می‌شوند، اما ما در مورد ویزه‌های توریستی صحبت می‌کنیم.»
«ما می‌خواهیم شرایط ویژه‌ای برای اوکراینی‌ها داشته باشیم که به آن‌ها اجازه کار، تحصیل و دسترسی به میدی‌کیر را بدهند.»
آقای حیدری می‌گوید که صرف نظر از محل وقوع بحران، آسترالیا باید با همه برخورد یکسان داشته باشد و همه را به چشم انسان ببیند.
او می‌گوید: «من امیدوارم که این جنگ بیشتر به کشورها ثابت کند که پناهنده می‌تواند هر کسی باشد، آن‌ها می‌توانند از هر جایی باشند. پناهندگان پناهنده هستند و به کمک نیاز دارند.»
کاروپنیوتیدس نیز با این اظهارات موافق است: «پس من دوست دارم شفقت و ارزش‌ها و دولتی را ببینم که بگوید بلی، ما جا زیاد داریم، تبعیض قایل نمی‌شویم و آن‌چه را که حدود ۶۰ سال پیش امضا کردیم، به مردم می‌دهیم: مادامی که آن‌ها به دنبال پناهندگی در این کشور هستند، به آن‌ها حفاظت دایمی، حق اتحاد مجدد خانواده و کرامت می‌دهیم.»
